Ούτε η αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά ούτε οι υψηλότερες αμοιβές στους εργαζόμενους, λειτουργούν ως κίνητρο για την απασχόληση τους στον κλάδο.
Το πρόβλημα της έλλειψης εργαζομένων αναμένεται να γίνει ακόμη πιο έντονο τους επόμενους μήνες και προς την κορύφωση της τουριστικής περιόδου. Όταν οι ανάγκες των επιχειρήσεων θα αυξηθούν. Τα κενά που θα προκύψουν προσεχώς αναμένονται μεγαλύτερα και οο ελλείψεις σε προσωπικό θα κάνουν τις επιχειρήσεις να αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τον μεγάλο όγκου των τουριστών.
«Δεν έρχονται για δουλειά. Γίνεται μια πρώτη συζήτηση και μετά δεν απαντούν καν στα τηλέφωνα», λέει ξενοδόχος, θέλοντας να αποτυπώσει το κλίμα.
Ποιος θα στηρίξει με την εργασία του αυτό το οικοδόμημα; Ενα οικοδόμημα που καθορίζει το ένα πέμπτο (1/5) του εγχώριου ΑΕΠ. Με την πανδημία και την παύση που βίωσε ο τομέας παγκοσμίως, ένα μεγάλο ποσοστό του εργατικού δυναμικού στράφηκε σε άλλους τομείς της οικονομίας, αναζητώντας καταφύγιο σταθερότητας και εισοδήματος, ωστόσο στην (δυναμική) επαναφορά του, οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό βάσης καταγράφονται έντονες.
Το πρόβλημα εμφανίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο και σε όλες τις βαθμίδες. Κάθε χώρα καλείται να το αντιμετωπίσει. «Η βιομηχανία ανησυχεί για την έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων. Στη γαστρονομία και σε άλλους παρόχους υπηρεσιών, ενδέχεται να υπάρχουν περιορισμένες ώρες λειτουργίας εξαιτίας αυτού», είπε ο Reinhard Meyer πρόεδρος του of German Tourism Association, λίγες μέρες πριν από την ΙΤΒ. Για να συμπληρώσει ότι: «Χωρίς μετανάστευση ειδικευμένων εργαζομένων από το εξωτερικό, το επίπεδο προσφοράς στον τουρισμό δεν θα διατηρηθεί. Η τακτική και στοχευμένη μετανάστευση είναι ζωτικής σημασίας».
Στην Ελλάδα, τα προηγούμενα χρόνια «καλούσαμε εργαζόμενους από τα Βαλκάνια. Αυτή η αγορά όμως έχει σχεδόν κλείσει. Είναι ανάγκη να ανοίξει η αγορά της Ασίας, αφού βεβαίως αναθεωρηθεί το νομικό πλαίσιο. Εμείς προτείναμε να συναφθούν συμβάσεις με χρονικό ορίζοντα έξι έως εννέα μηνών με όρους και αμοιβές της συλλογικής σύμβασης του κλάδου. Αναμφίβολα θέλουμε έλληνες εργαζόμενους, όμως δεν βρίσκουμε. Πρέπει να δούμε τη μεγάλη εικόνα», σημείωσε πρόσφατα ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) Γρηγόρης Τάσιος, μιλώντας στην παρουσίαση του «CapTour: An Initiative on Capitalizing Tourism’s prospects of the region», στη Θεσσαλονίκη.
Τα στοιχεία είναι ενδεικτικά: στην έρευνα του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) για την απασχόληση στα ξενοδοχεία της χώρας, το 2022 οι ελλείψεις εργαζομένων ανήλθαν στις 60.225, αυξημένες κατά 23% από το 2021. Τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν οι ειδικότητες: καμαριέρα, σερβιτόρος, ρεσεψιονίστ, βοηθός σερβιτόρου και λαντζέρης. Οι ελλείψεις σε καμαριέρες μάλιστα σε απόλυτα νούμερα ανέρχονται στις 33.435, ξεπερνώντας το 50% του συνόλου.
Την ίδια ώρα οι ξενοδοχειακές Ημέρες Καριέρας διαδέχονται η μία την άλλη, τόσο σε επίπεδο φορέων, κεντρικών και τοπικών, όσο και σε επίπεδο ομίλων. Στοιχείο που επιβεβαιώνει την επιτακτική ανάγκη για να καλυφθούν τα κενά, ενόψει μιας ακόμα απαιτητικής σεζόν. «Οργώσαμε τις Ημέρες Καριέρας σε όλη την Ελλάδα», λέει ξενοδοχειακός παράγοντας της Ρόδου. Ο ίδιος επισημαίνει, ότι πέρα από την αναμόχλευση που προκάλεσε η πανδημία στο εργατικό δυναμικό παγκοσμίως, «πάρα πολλοί Αλβανοί που ζούσαν χρόνια στη Ρόδο και δούλευαν το καλοκαίρι στα ξενοδοχεία, μαζί με τις συζύγους τους, έφυγαν για χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπου τους προσφέρθηκε εργασία στον τουρισμό, με μισθούς που είναι διπλάσιοι και τριπλάσιοι από εδώ». Οι ίδιοι τον χειμώνα εργάζονταν στην οικοδομή, ή σε καλλιέργειες. Και οι δύο τελευταίοι κλάδοι πάσχουν επίσης από εργατικά χέρια. «Είναι όλα μια αλυσίδα», τονίζει.
Στη Ρόδο «θα βοηθήσουν πολύ οι φοιτητές», εκτιμά διευθυντής ξενοδοχείου στο νησί. Και το 2022, οι φοιτητές κάλυψαν τα κενά. «Ευτυχώς, η σεζόν δεν ξεκινά με πληρότητα, αλλά κλιμακωτά. Οπότε στις αρχές που θα έχει λίγο κόσμο, όλοι θα μπορέσουν να ανοίξουν». Λίγα δρομολόγια προς Ρόδο ξεκινούν από τα τέλη Μαρτίου και στη συνέχεια η κίνηση εντείνεται από την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου, με το Καθολικό Πάσχα. «Αν θέλουμε όμως να είμαστε ώριμος προορισμός, θα πρέπει να μας απασχολούν και άλλα ποιοτικά κριτήρια, πέρα από τις αφίξεις», λέει ξενοδοχειακός παράγοντας της Ρόδου. «Στην τράπεζα δεν θα κοιτάξουν το δελτίο των αφίξεων του ξενοδοχείου μου. Θα ζητήσουν να δουν τον ισολογισμό μου».
Ο ίδιος υπογραμμίζει την ανάγκη στρατηγικής κατεύθυνσης και κατάρτισης από την Πολιτεία, όσων νέων επιθυμούν σε τεχνικές ειδικότητες στον τουρισμό, όπως η οροφοκομία και η εστιατορική τέχνη. «Παίρνουμε αυτόν που έχει τελειώσει φιλόλογος και παίρνει 600 ευρώ μισθό, για να τον εκπαιδεύσουμε να εργαστεί σε ειδικότητα στο ξενοδοχείο, με μισθό υπερδιπλάσιο», σημειώνει. «Μας λείπουν στελέχη, καμαριέρες, τα πάντα. Πόσες θέσεις υπάρχουν σε σχολές στη χώρα γι’ αυτές τις ειδικότητες»; Στην κουζίνα διαπιστώνει λιγότερες ελλείψεις. «Όλοι ονειρεύονται να γίνουν Master Chef. Αλλά και πάλι έχουμε φτάσει να παίρνουμε τον γ’ μάγειρα και σε δύο χρόνια να τον κάνουμε Sous Chef. Αυτά είναι σε βάρος της ποιότητας. Η υποστελέχωση υποσκάπτει και το υπάρχουν δυναμικό». Από την άλλη, «υπάρχει κοπέλα που θα πειστεί να γίνει καμαριέρα;», αναρωτιέται. «Εργατικές ειδικότητες δεν υπάρχουν στον τουρισμό. Πρέπει να ανοίξουν τις θέσεις των τρίτων χωρών. Αλλά και να συνδέσουμε το τι βγαίνει από τα σχόλια με το που πηγαίνει.
Πρέπει να αναπτυχθούν τεχνικές ειδικότητες που να έχουν σχέση με την τουριστική βιομηχανία του τόπου». Από τα στοιχεία της Unworc ψηφιακής εταιρίας εύρεσης ανθρώπινου δυναμικού το 2022, κορυφαίες στη ζήτηση θέσεων στα ξενοδοχεία ήταν οι ειδικότητες για υπαλλήλους σέρβις, καμαριέρες, μάγειρες, υπαλλήλους μπαρ και υποδοχής. Αυτό προκύπτει και από μια αναζήτηση στις αγγελίες για θέσεις εργασίας της Workathlon, πλατφόρμας εύρεσης εργασίας στη φιλοξενία, με βάση χρηστών από 60.000 άτομα και πάνω από 400 εργοδότες.
Στις 9 Μαρτίου διενεργεί διαδικτυακή Ημέρα Καριέρας Τουρισμού, για αναζήτηση υπαλλήλων από την Ελλάδα, την Κύπρο και το εξωτερικό. «Εχει ελλείψεις παντού. Από ηλεκτρολόγους, καθαρίστριες, σερβιτόρους, μέχρι στελέχη. Είναι πολύ δύσκολη η κατάσταση στην αγορά», λέει η Κατερίνα Σαντίκου, διευθύνουσα σύμβουλος και ιδρύτρια της Workathlon. Φέτος έχει φύγει πολύ περισσότερος κόσμος για να εργαστεί στον τουρισμό στο εξωτερικό (με 12μηνη εργασία και πολλαπλάσιους μισθούς), ανοίγουν ακόμα περισσότερα καταλύματα στην Ελλάδα, ενώ τα κόστη είναι πολύ υψηλότερα, γιατί οι μισθοί έχουν εκτοξευθεί. «Εχουμε σοβαρότατο πρόβλημα στο σέρβις».
Την ίδια ώρα υπάρχει «μεγάλος ανταγωνισμός» και διαρροή προσωπικού σε βίλλες, γιοτ και Airbnb. Προβληματική είναι και η εικόνα που μεταφέρει ξενοδόχος της Ρόδου σε ό,τι αφορά την κάλυψη κενών με απασχόληση των ανέργων. Στη Ρόδο τον Αύγουστο του 2022 «ήταν καταγεγραμμένοι 7.500 άνεργοι στον ΟΑΕΔ. Κανείς τους δεν ήταν διαθέσιμος να εργαστεί. Κάποιοι δεν σήκωναν καν το τηλέφωνο». Παρότι η τοπική συλλογική σύμβαση εργασίας προβλέπει αύξηση 18% στον μισθό, σημαντικά ανώτερη από την κλαδική συλλογική σύμβαση των ξενοδοχοϋπαλλήλων (10,5% για το 2023-2024).
Εν τω μεταξύ, τον Μάιο αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή η ψηφιακή κάρτα εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι ο εργοδότης θα πρέπει να έχει περίπου 15% παραπάνω προσωπικό. «Πού θα τους βρει, πώς θα τους πληρώσει και πού θα τους στεγάσει;» Φέτος, για να προετοιμαστούν, πολλά ξενοδοχεία στη Ρόδο έχουν μισθώσει με μακροχρόνια σύμβαση μικρά καταλύματα και στούντιο, ώστε να στεγάσουν το προσωπικό τους. Υπάρχει κόσμος που θέλει να εργαστεί στον τουρισμό; Υπήρξαν κακές πρακτικές σε εργοδότες. «Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Εχουν αλλάξει πολλά προς το καλύτερο στις συνθήκες εργασίας», υποστηρίζει η κυρία Σαντίκου.
Με βάση τα στοιχεία της Unworc, τα προαπαιτούμενα των εργαζόμενων είναι:
- καταρχάς η διαμονή σε σωστές συνθήκες και ακολουθούν
- η διατροφή
- τα ρεπό
- η τήρηση του ωραρίου
- η τυπικότητα στις πληρωμές και τέλος
- το εργασιακό περιβάλλον με προοπτικές εξέλιξης.
Στο πλαίσιο των επιλογών του δε, κάποιος/α, ειδικά αν έχει οικογένεια, θα μπει σε δίλημμα ή και θα προτιμήσει να βρει εργασία σταθερή κοντά στο σπίτι του/της, από το να δουλέψει έξι μήνες μακριά. Ακόμα και αν πρόκειται για ειδικότητα βάσης και στις δύο περιπτώσεις. Πέρα από αυτά, έλλειψη προσωπικού καταγράφεται σε όλους τους κλάδους που ψάχνουν «χέρια».
Στις κατασκευές, στη λιανική, στις καλλιέργειες. Στον πρωτογενή τομέα έγινε διακρατική συμφωνία για εποχική απασχόληση από τρίτες χώρες, με την κυβέρνηση της Αιγύπτου. Στον τουρισμό, εξελίσσεται ένας δύσκολος συσχετισμός ανάπτυξης του κλάδου και συρρίκνωσης της αναγκαίας εργατικής βάσης που τον απαρτίζει. Την ώρα που τα νούμερα επισκεπτών ενισχύονται, αυτά των εργαζομένων υστερούν.
Πηγές: CNN – Protagon
