Ιταλία
Παρά την ανάκαμψη της τουριστικής κίνησης φέτος, η κακοδαιμονία του κλάδου σε όλες σχεδόν τις τουριστικές χώρες έχει πολλά πρόσωπα: έλλειψη εργατικού δυναμικού, χαμηλές αποδοχές, ακρίβεια.
Η Ιταλία ποντάρει φέτος στην τουριστική ανάκαμψη. Οι μεγάλες πόλεις είναι γεμάτες ξένους και ντόπιους επισκέπτες και στα γνωστότερα θέρετρα οι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και εστιατορίων είναι απόλυτα ικανοποιημένοι από τις κρατήσεις και τις μέχρι τώρα εισπράξεις.
Υπάρχει όμως πρόβλημα με το ανθρώπινο δυναμικό. Λείπουν 350.000 εποχικοί εργαζόμενοι και οι ελλείψεις στον τομέα του τουρισμού είναι εμφανείς. Ο αρμόδιος υπουργός, Μάσσιμο Γκαραβάλια, ο οποίος ανήκει στη Λέγκα, υπέγραψε απόφαση για να επιτραπεί η είσοδος στην χώρα εργαζομένων από το εξωτερικό.
Μέρος των σχολιαστών και των πολιτικών δυνάμεων αποδίδει την έλλειψη αυτή στα επιδόματα ανεργίας, στο λεγόμενο «κοινωνικό εισόδημα», με το οποίο μπορεί να εξασφαλίσει κανείς μέχρι και 700 ευρώ τον μήνα.
Πολλά τα κακώς κείμενα
Υπάρχουν, όμως, και άλλες αιτίες. Σύμφωνα με σημερινό άρθρο της εφημερίδας La Stampa, οι μισθοί είναι συχνά χαμηλοί και κάποιοι εργοδότες δεν σέβονται τον νόμο. Για παράδειγμα, στο Πορτοφίνο, έξω από την Γένοβα, ένας σερβιτόρος κερδίζει 1.180 ευρώ, αλλά είναι υποχρεωμένος να νοικιάσει ο ίδιος δωμάτιο για να κοιμάται, το οποίο κοστίζει τουλάχιστο 400 ευρώ. Παράλληλα, σύμφωνα με την εφημερίδα του Τορίνο, οι υπερωρίες πολύ συχνά πληρώνονται με «μαύρα», αδήλωτα χρήματα. Την ίδια ώρα στην ιταλική Ριβιέρα ένα μπουκαλάκι εμφιαλωμένο νερό σε τραπεζάκι καφενείου μπορεί να κοστίσει μέχρι και 5 ευρώ. «Η δουλειά των εργαζομένων αυτών, δηλαδή, αξίζει 236 μπουκάλια νερού», υπογραμμίζει η ιταλική εφημερίδα.
«Αναγκάστηκα να φύγω τρέχοντας από την προηγούμενη δουλειά μου. Δεν μου πλήρωναν τις υπερωρίες και μου φέρονταν άσχημα. Τώρα έχω ένα συμβόλαιο ορισμένου χρόνου, αλλά ξέρω ότι δεν αποτελεί εγγύηση για το μέλλον μου», λέει στη La Stampa μια σερβιτόρα 25 χρόνων, με καταγωγή από το Περού. Ακρίβεια και επισφαλείς συνθήκες εργασίας. Για να παρκάρεις το αυτοκίνητο φέτος στο Πορτοφίνο πληρώνεις 37,5 ευρώ την ημέρα.
Είναι η μεγάλη διαφορά με την Ελλάδα, όπου σε πολλά θέρετρα βρίσκεις ακόμη λογικές τιμές και δεν σου “φορολογούν” τo αυτοκίνητο, μας λένε τις ημέρες αυτές πολλοί Ιταλοί τουρίστες.
Ισπανία
Μετά από δύο δύσκολα χρόνια εξαιτίας της πανδημίας, ο τουρισμός ανακάμπτει στην Ισπανία, αλλά η βιομηχανία φιλοξενίας αντιμετωπίζει μια νέα κρίση, την έλλειψη σερβιτόρων.
Από τη Μαγιόρκα μέχρι τη Μαδρίτη, οι εστιάτορες και ξενοδόχοι κάνουν «σαφάρι» για σερβιτόρους με δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας να παραμένουν κενές. Το ξενοδοχείο Hard Rock στην Ίμπιζα είναι τόσο απελπισμένο που προσφέρει μπόνους 200 ευρώ για να βρει κατάλληλους υπαλλήλους.
Το παράδοξο είναι ότι η ανεργία στην Ισπανία ανέρχεται στο 13,4% – υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 6,2% – ωστόσο υπάρχουν περισσότερες από 100.000 κενές θέσεις εργασίας, με τις μισές από αυτές να έχουν να κάνουν με τη φιλοξενία, παρόλο που η εθνική στατιστική υπηρεσία αναφέρει ότι 85.000 μπαρ και εστιατόρια έκλεισαν οριστικά τον πρώτο χρόνο της πανδημίας.
Πως καταπολεμά την έλλειψη προσωπικού
Τη χαλάρωση των αδειών για λόγους εργασίας στους αλλοδαπούς σχεδιάζει η Ισπανία στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού σε κλάδους όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές.
Αυτό δήλωσε ο υπουργός κοινωνικής ασφάλισης και μετανάστευσης. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση σκοπεύει να χορηγήσει περισσότερες προσωρινές βίζες για τομείς που χρειάζονται εργάτες, είπε ο Χοσέ Λουίς Εσκρίβα.
«Αξιολογούμε διαφορετικές πτυχές του μεταναστευτικού νόμου και επεμβαίνουμε όπου υπάρχει περιθώριο βελτίωσης προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τα σημεία συμφόρησης στην αγορά εργασίας της Ισπανίας», είπε.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει να επιτρέψει σε περίπου 50.000 φοιτητές εκτός ΕΕ να συνδυάσουν τις σπουδές με την εργασία. Θα διευκολύνει επίσης την πρόσβαση σε άδειες εργασίας επιτρέποντας σε όσους μπορούν να δείξουν προηγούμενη σύνδεση με την Ισπανία μέσω της οικογένειας, της διαμονής ή της εργασίας τουλάχιστον δύο ετών, ακόμη και αν ήταν άτυπη.
Η τουριστική βιομηχανία της Ισπανίας έχει δει μια ισχυρή ανάκαμψη, αλλά οι εταιρείες αγωνίζονται να βρουν εργαζομένους πρόθυμους.
Ελλάδα
Η μεγάλη έλλειψη προσωπικού στις τουριστικές επιχειρήσεις της χώρας αποτελεί πρόβλημα δομικού χαρακτήρα, για την επίλυση του οποίου απαιτούνται ρηξικέλευθες ανατροπές αν θέλουμε ο ελληνικός τουρισμός να διατηρήσει και να αυξήσει το επίπεδο της ανταγωνιστικότητάς του.
Παρά το γεγονός ότι ήδη από πέρυσι ήταν γνωστό το θέμα και υπήρχε και σχετική μελέτη του INSETE σε συνεργασία με το ΞΕΕ, η κυβέρνηση διά των αρμόδιων υπουργών Κωστή Χατζηδάκη και Βασίλη Κικίλια μόλις πρόσφατα συγκάλεσε σύσκεψη για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Πέραν ωστόσο της αργοπορίας, η κυβέρνηση, αν κρίνουμε από τις εξαγγελίες, δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται το μέγεθος του προβλήματος, αφού επιχειρεί με εμβαλωματικό τρόπο να δώσει προσωρινές λύσεις σε ένα ζήτημα που ούτως ή άλλως θα αναδεικνυόταν ακόμη και εάν δεν είχαμε την πανδημία που απλώς διευκόλυνε την εξέλιξή του.
Ο πυρήνας του προβλήματος
Ο πυρήνας του προβλήματος θα πρέπει να αναζητηθεί πρωτίστως στις εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων στον τουρισμό και πιο συγκεκριμένα στον τρόπο που αυτές διαμορφώνονται, στις αμοιβές που προσφέρονται, στις ώρες απασχόλησης πέραν του κανονικού ωραρίου, στις συνθήκες απασχόλησης και κυρίως στο γεγονός ότι οι εποχικοί εργαζόμενοι που ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες και αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των απασχολουμένων στον κλάδο δεν πληρώνονται για ολόκληρο τον χρόνο, ενώ πολλές φορές παραμένουν χωρίς εργασία για 4 και 5 μήνες, με πολύ χαμηλό ή κάποιες φορές χωρίς καθόλου επίδομα εργασίας.
Οι άνθρωποι αυτοί, εργαζόμενοι σε ιδιαιτέρως δύσκολες συνθήκες, οφείλουν να μη δείχνουν καθόλου την κόπωσή τους, αλλά απεναντίας να είναι διαρκώς χαμογελαστοί, καλοσυνάτοι και ευγενικοί στους επισκέπτες μας, και ευτυχώς πάντα το καταφέρνουν, προφανώς ξεπερνώντας το ανθρωπίνως δυνατό. Τι πιο λογικό συνεπώς μεγάλο ποσοστό των ξενοδοχοϋπαλλήλων και των υπαλλήλων επισιτισμού, με αφορμή την πανδημία, να αναζητήσουν διαφορετική απασχόληση που ικανοποιούσε περισσότερο τις βιοποριστικές και γενικότερα τις ανάγκες για έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Αν στα προπεριγραφόμενα προστεθούν και καταστάσεις όπως το τραγικό έλλειμμα επιθεωρήσεων εργασίας στον κλάδο ή η «μαύρη» εργασία και ο άναρχος τρόπος λειτουργίας του Airbnb στη χώρα μας τότε γίνεται κατανοητό ότι το πρόβλημα απαιτεί λύσεις εκ θεμελίων.
Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης
Ενώπιον της κατάστασης αυτής, η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι θα καταστήσει υποχρεωτική τη συλλογική σύμβαση των υπαλλήλων στον επισιτισμό, ότι θα επιταθούν οι έλεγχοι των επιθεωρητών εργασίας από μια υπηρεσία που η ίδια διέλυσε και που παραμένει ακόμη και σήμερα χωρίς διοίκηση. Πρότεινε, τέλος, στην εργοδοσία να αναγγείλει το κενό των θέσεων εργασίας, ώστε να γίνει προσπάθεια μήπως καλυφθεί από τον ΟΑΕΔ (ΔΥΠΑ) μέρος των κενών θέσεων από τους εγγεγραμμένους στο ταμείο ανεργίας. Ταυτοχρόνως, ο κ. Χατζηδάκης υποσχέθηκε ότι θα εντάξει σε προγράμματα επιμόρφωσης για την επόμενη διετία απασχόλησης εποχικούς ώστε να πληρώνονται κατά την εκπαίδευσή τους. Το μετά τη διετία δεν απασχολεί τον υπουργό;
Τι πρέπει να γίνει; Είναι προφανές ότι όσο δεν θα διαθέτει η χώρα εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο για τον τουρισμό με ορίζοντα 10ετίας, που θα περιλαμβάνει και θα προτείνει λύσεις και για την απασχόληση και το ανθρώπινο δυναμικό, τόσο τα προβλήματα θα μεγεθύνονται.
